پدرش آدرین پروست، پزشکی سرشناس و مادرش ژان وی فرزند یک دلال ثروتمند بورس بود. تنها برادرش روبر که بعدها حرفه پدر را دنبال کرد، در ۲۴ مارس ۱۸۷۳ متولد شد. پروست در سال ۱۸۸۰ برای نخستین بار دچار حمله بیماری آسم شد. وی در سال ۱۸۸۲ وارد مدرسه کندورسه شد.
در خلال سال‌های ۱۸۸۸-۹ در کندورسه به کلاس فلسفه رفت که دبیر آن «ماری آلفونس دارلو» (۱۹۲۱-۱۸۴۹) بر تربیت فکری او اثر بسیار گذاشت. با نشریه ادبی دبیرستان به نامRevue Lilas همکاری کرد و پایش به محافل اشرافی باز شد. مارسل پروست در ۱۵ ژوئیه ۱۸۸۹ دیپلم ادبی گرفت. در ماه نوامبرسال ۱۸۸۹ دوره یک ساله سربازی داوطلبانه پروست در هنگ ۷۶ پیاده اورلئان آغاز شد. در سال ۱۸۹۱ گذشته از دانشکده حقوق بطور نامرتب در کلاس‌های «آلبر سورل» و «آناتول لوروا بولیو» در دانشکده علوم سیاسی و در کلاس‌های «برگسون» در سوربن شرکت کرد.در سال ۱۸۹۲ فعالیت‌های ادبی جدی پروست آغاز شد و او همکاریش را با نشریه le Banquet شروع کرد.
در این نشریه ۱۵مقاله از پروست چاپ شد که بعدها در کتاب «خوشی‌ها و روزها» دوباره منتشر شد. سال ۱۹۰۹ او هر گونه رفت و آمد را کنار گذاشت و یکسره به نوشتن پرداخت. نخستین نگارش عشق سوان در همین سال به پایان رسید. در سال ۱۹۱۲ بخش‌هایی از رمان جستجو در روزنامه فیگارو چاپ شد.
سال ۱۹۱۳ پس از شکست تلاش‌های بسیارش برای قبولاندن اثر به چند ناشر، سرانجام انتشارات برنار گراسه می‌پذیرد که «در جستجوی زمان از دست رفته» را در سه جلد به خرج نویسنده چاپ کند. «طرف خانه سوان» در نیمه دوم نوامبر منتشر شد.او در سال ۱۹۲۰ بخش اول «طرف گرمانت»، در سال ۱۹۲۱ بخش دوم «طرف گرمانت» و بخش اول «سدوم و عموره» و در سال ۱۹۲۲ بخش دوم «سدوم و عموره» رادر سه جلد چاپ می‌کند. در میانه اکتبر این سال پروست به برونشیت دچار شد و روز هجدهم نوامبر جان سپرد.
